ADVOCAAT-GENERAAL EU-HOF
10 SEPTEMBER 2020
Vandaag bracht Advocaat-Generaal Campos Sánchez-Bordona advies uit in twee dossiers die aan het Hof van Justitie van de EU zijn voorgelegd door het Belgisch Grondwettelijk Hof en de Belgische Raad van State (Zaken C-407/19 en C-471/19).
UITSPRAAK BINNEN ENKELE MAANDEN
De toegang tot de arbeidsmarkt is in de Belgische havens strikt gereglementeerd. Alleen werknemers die vooraf zijn erkend door een commissie mogen in de havens werken. Die commissie wordt gecontroleerd door de werkgeversorganisaties (zoals in Antwerpen Cepa) en de havenvakbonden.
De Advocaat-Generaal kenschetst de Belgische havenarbeidsmarkt als een corporatistisch beheerde ‘closed shop’, d.i. een gesloten, vakbondsgecontroleerde werkplaats.
De Advocaat-Generaal verwerpt niet bij voorbaat maatregelen gericht op het bevorderen van de arbeidsveiligheid in de havens.
Onverenigbaar met het vrij verkeer in de interne markt zijn volgens hem echter o.m.:
- de niet-transparante, niet-objectieve en niet-onpartijdige erkenningsprocedure, welke immers wordt gecontroleerd door de al in de havens aanwezige werkgevers en hun organisaties, en de vakbonden, wat onvermijdelijk leidt tot ‘belangenverstrengeling’;
- het vetorecht van de werkgeversorganisaties en de vakbonden bij de toekenning en de intrekking van de erkenning, waardoor de erkende havenarbeiders ‘werk voor het leven’ (job-for-life) genieten;
- de beperking van het aantal arbeiders toe te laten tot de werknemerspool op basis van de behoefte aan arbeidskrachten;
- de controle van de medische en de psychische geschiktheid en de beroepsbekwaamheid door instanties die door de werkgeversorganisaties en/of de vakbonden worden gecontroleerd, of met hen zijn gelieerd, wat andermaal tot een gebrek aan objectiviteit en transparantie kan leiden;
- de onduidelijkheid over de toegang tot de arbeidsmarkt voor arbeiders uit andere lidstaten;
- het al te ruime toepassingsgebied van de havenarbeidsregeling (definitie van het begrip havenarbeid en afbakening van de havengebieden);
- de beperking van de erkenning van havenarbeiders tewerkgesteld buiten de pool (d.i. door individuele bedrijven) tot de duur van hun arbeidsovereenkomst;
- de beperkingen op de mobiliteit van havenarbeiders tussen de verschillende Belgische havens;
- het vereiste dat voor logistieke arbeiders bij Alfapass, een privaat bedrijf gecontroleerd door de Antwerpse werkgeversorganisatie, een zgn. veiligheidscertificaat moet worden aangekocht.
De Advocaat-Generaal verwerpt vrijwel alle aanpassingen van de regeling die de Belgische regering in 2016 had ingevoerd om te voldoen aan een ingebrekestelling van de Europese Commissie (het zgn. KB-Peeters). De Advocaat-Generaal noteert dat de Europese Commissie haar procedure tegen België destijds alleen om ‘politieke redenen’ had stopgezet, m.a.w. los van de juridische analyse van de Belgische hervormingsmaatregelen.
De Advocaat-Generaal verwerpt ook de vraag van België om de strijdige bepalingen nog een tijd te mogen handhaven bij wijze van overgangsmaatregel.
De Advocaat-Generaal verwijst bij herhaling naar de studie over havenarbeid in de EU die in 2013 door het havenrechtcentrum Portius is uitgevoerd. Uit die studie bleek dat België, en vooral Antwerpen, de meest rigide havenarbeidsregeling van de hele EU heeft.
In zijn advies stelt de Advocaat-Generaal dat het Grondwettelijk Hof en de Raad van State sommige aspecten nog nader zullen moeten onderzoeken, maar geeft daartoe wel duidelijke criteria mee. De zaak voor het Grondwettelijk Hof betreft de wettigheid van de sanctie die was opgelegd aan een bedrijf dat een niet-erkende werknemer had tewerkgesteld. De Raad van State moet zich uitspreken over het verzoek tot vernietiging van het hervormings-KB uit 2016, ingediend door een tiental bedrijven.
Het advies van de Advocaat-Generaal wordt in de meeste gevallen door het Hof van Justitie gevolgd. De uitspraak van het Hof kan worden verwacht binnen enkele maanden tot een jaar.
Portius is een centrum en netwerk voor de studie van internationaal en Europees havenrecht. Het is verbonden aan het Maritiem Instituut van de Universiteit Gent.
Contact: Prof. Dr. Eric Van Hooydonk,
+32 3 238 67 14,
secr@portius.org,
www.portius.org.
